Μία μικρή ανάσα από το ασφυκτικό σφιχταγκάλιασμα των πολυκατοικιών του κέντρου της Θεσσαλονίκης αποτελεί το παραδοσιακό κτιριακό συγκρότημα του Ιερού Μετοχίου του Αγίου Χαραλάμπους, που ανήκει στην αγιορείτικη Ιερά Μονή Σίμωνος Πέτρας.
Η Θεσσαλονίκη ως συμπρωτεύουσα της Βασιλεύουσας κατά τη βυζαντινή περίοδο και λόγω της γειτονίας της με το Περιβόλι της Παναγίας, το Άγιον Όρος, φιλοξένησε στο πολεοδομικό της συγκρότημα πλείστα όσα Μονύδρια και Μετόχια, εξαρτήματα των Αγιορείτικων Μονών. Αυτά αποτελούσαν τα σημεία αναφοράς της επικοινωνίας τους με τον κόσμο.
Οι μοναχοί κατά την έξοδό τους από το περιβάλλον της Μονής έκριναν απαραίτητη την ύπαρξη τόπου διαμονής εντός των πόλεων, ο οποίος θα τους εξασφάλιζε συνθήκες μοναχικής διαβίωσης για όσο καιρό θα βρίσκονταν στην πόλη. Αυτό απαιτούσε κτιριακή υποδομή για διανυκτέρευση, λειτουργία γραφείων, αποθήκευση ωνίων και γενικά δυνατότητα για την διεκπεραίωση των διοικητικών και άλλων αναγκών της Μονής. Παράλληλα ακόμη πιο αναγκαία ήταν η ύπαρξη μικρού ναού για τις λατρευτικές ανάγκες των μοναχών για όσον χρόνο θα παρέμεναν εκεί. Πολλές φορές στον ναό των Μετοχίων μεταφέρονταν άγια λείψανα ή θαυματουργές εικόνες που αποτελούσαν ευκαιρίες προσκυνήματος και αγιασμού των πιστών προσκυνητών. Επίσης κατά περιόδους έρχονταν στα μετόχια πνευματικοί γέροντες οι οποίοι διακονούσαν το μυστήριο της μετανοίας και εξομολογήσεως. Το αποτέλεσμα ήταν να προσέρχεται και για εκκλησιασμό πλήθος προσκυνητών και μερικές φορές χρειάστηκε να κτιστεί μεγαλύτερος ναός για την καλύτερη εξυπηρέτησή τους.
Το Μετόχι του Αγίου Χαραλάμπους, σύμφωνα με στοιχεία από το Αρχείο της Ιεράς Μονής Σίμωνος Πέτρας, ανήκει στη Μονή από τον 17ο αιώνα και σταδιακά μέσα στο χρόνο εξελίχτηκε στο οικοδομικό σύνολο που αποτελεί τη σημερινή του μορφή. Διακόνησαν σε αυτό, ως Οικονόμοι, πνευματικοί γέροντες, οι οποίοι καθιέρωσαν και εδραίωσαν μία αγιορείτικη φυσιογνωμία στη ζωή του Μετοχίου που διατηρείται ακόμη και σήμερα και είναι εμφανής στην αδιάκοπη λατρευτική ζωή του. Το συγκρότημα αποτελείται από δύο διώροφα οικήματα και έναν μικρό σχετικά ναό. Τα οικήματα παρουσιάζουν ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά παραδοσιακής και νεοκλασικής αρχιτεκτονικής και προσδίδουν μία ιδιαίτερη φυσιογνωμία στην εικόνα του Μετοχίου αλλά και της γύρω περιοχής.
Ο ναός κτίστηκε το 1905 σε θέση όπου προϋπήρχε μικρότερος ναός. Είναι μονόχωρος δρομικός με νάρθηκα, ο οποίος προστέθηκε αργότερα (1970) για την εξυπηρέτηση των εκκλησιαζομένων. Η σημερινή εικόνα του Μετοχίου είναι αποτέλεσμα μιας ριζικής ανακαίνισης – ανάπλασης που πραγματοποιήθηκε κατά την διετία 2004-2005 και έδωσε υποδομή για καλύτερες συνθήκες εξυπηρέτησης τόσο των μοναχών όσο και των προσκυνητών που κατακλύζουν τον ναό κατά την τέλεση των ακολουθιών αλλά και των άλλων δραστηριοτήτων που αναπτύσσονται σ᾽ αυτό.
Το Μετόχι συνεχίζει να αποτελεί και σήμερα πόλο έλξης φιλοαγιορειτών από όλες τις περιοχές της Θεσσαλονίκης, οι οποίοι επιθυμούν να συμμετέχουν στην μυσταγωγία της αγιορείτικης λατρείας και να ωφελούνται πνευματικά από ευκαιρίες διερχομένων Αγιορειτών πατέρων.
